Europejskie stacje dwusystemowe i miejsca zmiany napięcia w sieci trakcyjnej
Sieć kolejowa w Europie wyposażona jest w kilka systemów zasilania sieci trakcyjnej. Wynika to z historycznie różnego podejścia do zasilania sieci trakcyjnej - prądem stałym lub przemiennym o różnych napięciach. Co do zasady w poszczególnych krajach rozwijano jeden system zasilania na głównej sieci - w zależności od czasu i okoliczności podejmowania decyzji. Wyjątkiem w tym zakresie pozostają Czechy i Słowacja, gdzie zastosowano systemy zasilania prądu stałego i przemiennego, obejmujące odpowiednio północ i południe kraju. Ponadto zainicjowanie budowy systemów Kolei Dużych Prędkości w krajach, eksploatujących dotychczas system prądu stałego, wymusiło wdrożenie zasilania linii bądź wyodrębnionych sieci kolejowych prądem przemiennym. Stąd też w poszczególnych krajach Europy spotkać można kilka systemów zasilania sieci trakcyjnej, z których jako główne wyróżniają się:
- 1500 V prądu stałego (DC);
- 3000 V prądu stałego (DC);
- 15 000 V 16 2/3 Hz prądu przemiennego (AC);
- 25 000 V 50 Hz prądu przemiennego (AC).
Ponieważ żaden z tych systemów nie jest ze sobą kompatybilny, tzn. nie jest możliwy przejazd lokomotywą jednosystemową pod dwoma systemami zasilania, na granicach państw (i nie tylko) powstały stacje dwusystemowe, tj. posiadające tory zasilane dwoma lub więcej systemami zasilania. Stacje te umożliwiły dokonywanie niejednokrotnie skomplikowanych prac manewrowych związanych z wymianą pojazdu trakcyjnego i przygotowaniem pociągu do dalszej jazdy. Zmiany te wymagały najczęściej zastosowania dodatkowych lokomotyw spalinowych bądź elektrycznych.
W miarę rozwoju techniki i rozpoczęcia budowy lokomotyw wielosystemowych, stacje dwusystemowe mogły zostać wyeliminowane - umożliwiono bowiem zmianę systemu zasilania np. na szlaku, podczas jazdy pociągu. Nie oznacza to jednak, iż ruch na stacjach dwusystemowych zanikł - do dziś bowiem w wielu lokalizacjach następuje wymiana pojazdu trakcyjnego, gdyż lokomotywy wielosystemowe nie są rozwiązaniem upowszechnionym.
Lista stacji
Nazwa stacji | Kraj | Kraj sąsiedni | Trasa | System zasilania | Dodatkowe informacje | |
---|---|---|---|---|---|---|
Własny | Obcy | |||||
Spielfeld-Strass | ![]() |
![]() |
Graz - Spielfeld-Strass - Maribor | 15 kV 16 2/3 Hz AC | 3 kV DC | Stacja położona przy granicy Austrii i Słowenii. Zmiana napięcia następuje na głowicy rozjazdowej od strony granicy. |
Moravice | ![]() |
Zagreb Glavni Kolodvor - Rijeka | 25 kV 50 Hz AC | 3 kV DC | Stacja przebudowana w 2012 roku na jednosystemową, w ramach likwidacji systemu 3 kV DC na odcinku Moravice - Rijeka - Šapjane. | |
Šapjane | ![]() |
![]() |
Rijeka - Pivka | 25 kV 50 Hz AC | 3 kV DC | Szczegóły w opisie stacji. |
Frankfurt Oderbrücke | ![]() |
Polska | (Berlin) - Frankfurt (Oder) - Poznań - Warszawa | 15 kV 16 2/3 Hz AC | 3 kV DC | Jedyna stacja dwusystemowa położona na granicy z Polską. Zmiana napięcia następuje w połowie długości torów stacyjnych. |
Nedakonice | ![]() |
Přerov – Břeclav | 25 kV 50 Hz AC | 3 kV DC | Jedna z kilku stacji dwusystemowych w Czechach, rozdzielająca dwa wewnętrzne systemy zasilania. Zmiana napięcia następuje w połowie długości torów stacyjnych. | |
Bratislava Petržalka | ![]() |
![]() |
Bratislava-Petržalka - Kittsee | 25 kV 50 Hz AC | 15 kV 16 2/3 Hz AC | Szczegóły w opisie stacji. |
Dobova | ![]() |
![]() |
Ljubljana - Dobova - Zagreb Glavni Kolodvor | 3 kV DC | 25 kV 50 Hz AC | Stacja dwusystemowa zlokalizowana w południowej Słowenii. Podział systemów zasilania następuje w połowie długości torów stacyjnych. |
Hodoš | ![]() |
![]() |
Ormož - Hodoš - Zalaegerszeg | 3 kV DC | 25 kV 50 Hz AC | Stacja dwusystemowa, powstała w 2016 roku po elektryfikacji linii kolejowej Pragersko - Ormož - Hodoš. Zmiana napięcia następuje w połowie długości torów stacyjnych. |
Jesenice | ![]() |
![]() |
Villach - Rosenbach - Jesenice - Ljubljana | 3 kV DC | 15 kV 16 2/3 Hz AC | Stacja dwusystemowa zlokalizowana w północnej Słowenii. Podział systemów zasilania następuje w połowie długości torów stacyjnych. |
Hegyeshalom | ![]() |
![]() |
Győr - Wien | 25 kV 50 Hz AC | 15 kV 16 3/3 Hz AC | Duża stacja węzłowa, na której znajdują się tory wyposażone w 2 różne systemy zasilania. |
Brennero/Brenner | ![]() |
![]() |
Innsbruck - Verona | 3 kV DC | 15 kV 16 2/3 Hz AC | Stacja ulokowana na terenie Austrii i Włoch - granica przechodzi tuż przy głowicy rozjazdowej od strony północno-wschodniej, a perony znajdują się na terenie Włoch. Zmiana napięcia następuje w połowie długości torów stacyjnych. Na stacji istnieją też dedykowane tory zakończone kozłami oporowymi i zelektryfikowane prądem przemiennym, służące obsłudze pociągów regionalnych z Austrii. |
San Candido | ![]() |
![]() |
Lienz - Fortezza | 3 kV DC | 15 kV 16 2/3 Hz AC | Stacja ulokowana na terenie Włoch - granica znajduje się ok. 8 kilometrów na wschód. Zmiana napięcia następuje w połowie długości torów stacyjnych. |
Tarvisio Boscoverde | ![]() |
![]() |
Villach - Udine | 3 kV DC | 15 kV 16 2/3 Hz AC | Stacja ulokowana na terenie Włoch, pomiędzy dwoma górskimi tunelami. Zmiana napięcia następuje w połowie długości torów stacyjnych. |