Linia kolejowa nr 4 Grodzisk Mazowiecki - Zawiercie

Linia kolejowa o znaczeniu państwowym.

Początek - wyjazd na CMK w Grodzisku Mazowieckim.

Szlak Grodzisk Mazowiecki - Korytów.

Wiadukt CMK nad "Wiedenką".

Szlak Korytów - Szeligi.

Wiadukt nad "Gierkówką" (DK8).

Wyjazd ze Strzałek w kierunku Idzikowic.

Wjazd do Idzikowic - największej stacji CMK.

Wyjazd z Idzikowic na południe.

Przejazd kolejowy na szlaku Olszamowice - Włoszczowa Północ.

Jeden z niedokończonych wiaduktów nad CMK.

Szlak Włoszczowa Północ - Knapówka, po lewej łącznica do Żelisławic.

Prace przy modernizacji obiektów inżynierskich (szlak Włoszczowa Północ - Knapówka.

Szlak Knapówka - Psary.

Wjazd do Psar - pierwszej zmodernizowanej stacji.

Zawiercie Borowe Pole - balisy ETCS kilka dni po montażu.

Tor 1 CMK przed przystankiem Zawiercie Borowe Pole.

Informacje ogólne

Projekt budowy nowej linii kolejowej, łączącej Trójmiasto i Warszawę ze Śląskiem pojawił się już w dwudziestoleciu międzywojennym, jednakże dopiero lata 70. i wyczerpywanie się przepustowości istniejących szlaków kolejowych wymusiły podjęcie decyzji o budowie nowej linii kolejowej, która w założeniu miała posłużyć do ruchu towarowego. Parametry, jakie założono przy projektowaniu (m.in. promienie łuków powyżej 4000 metrów) miały jednak w założeniu projektantów umożliwić prowadzenie ruchu pociągów z dużymi prędkościami, rzędu 200-250 km/h. Prace nad linią kolejową przebiegały w dwóch etapach i rozpoczęły się 10 sierpnia 1971 roku na obecnej stacji w Idzikowicach. Oficjalnie ruch po pierwszym etapie z Zawiercia do Idzikowic otwarto 26 września 1974 roku. Drugim etapem była budowa linii z Idzikowic do Grodziska rozpoczęta w marcu 1975 roku, a zakończona w dwóch etapach - do Szelig 15 czerwca 1977 roku, zaś do Grodziska 23 grudnia 1977 roku. Początkowo na linii budowano tylko jeden tor, jednak wszystkie obiekty inżynierskie dostosowane były do położenia drugiego toru, który na pierwszym odcinku otwarto w 1975 roku, zaś na drugim w maju 1979 roku.

Elektryfikacja linii również prowadzona była etapami i tak na 31 maja 1975 roku oddano do eksploatacji odcinek Zawiercie - Włoszczowa Północ, zaś odcinek Włoszczowa - Idzikowice 25 lutego 1976 roku. Odcinek do stacji Szeligi oddano 18 czerwca 1977 roku, zaś ostatni do Grodziska - 28 grudnia 1977 roku. Początkowo na linii funkcjonowały posterunki z sygnalizacją kształtową i urządzeniami kluczowymi, a do czasu budowy drugiego toru - również mijanki. W roku 1980 zabudowano na istniejących do dziś posterunkach przekaźnikowe urządzenia SRK typu IZH-111, a na szlakach testowana była szwedzka blokada samoczynna (IZB-111), którą ostatecznie zdemontowano w 1982 i od 1984 roku uruchomiono tymczasowe posterunki odstępowe z urządzeniami przekaźnikowymi. 1 czerwca 1984 roku uruchomiono pierwsze połączenia ekspresowe z prędkością rozkładową 140 km/h (Ex Górnik i Ex Krakus). W 1986 roku nastąpiła ostatnia duża przebudowa urządzeń SRK - zlikwidowano wówczas tymczasowe posterunki odstępowe i uruchomiono czterostawną, samoczynną blokadę liniową typu Eac, działającą do dnia dzisiejszego. W 1988 roku nastąpiło kolejne ważne wydarzenie - uruchomiono pierwsze pociągi kursujące z rozkładową prędkością 160 km/h.

Lata 90. na CMK to pobicie rekordu prędkości na polskich kolejach przez Pendolino ETR460-007, ustanowionego 11 maja 1994 roku w okolicach Białej Rawskiej. Sukcesywnie wymieniana była nawierzchnia na podkłady betonowe z przytwierdzeniem sprężystym. Rozpoczęto także modernizacje stacji: Psary - ukończoną do 2002 roku, Góra Włodowska i Korytów - do 2006, a także posterunku odgałęźnego Knapówka w 2005 roku. Na niektórych szlakach wykonano również modernizację sieci trakcyjnej, a także obiektów inżynierskich. W 2011 roku rozpoczęto również instalację sygnalizacji kabinowej. Wszystkie te prace mają doprowadzić do uzyskania założonych już w projekcie prędkości rzędu 200-250 km/h. W tym samym roku wykonano również modernizację obiektów inżynieryjnych na szlaku Olszamowice - Włoszczowa Północ, wraz z modernizacją sieci trakcyjnej. Obecnie trwają prace na szlaku Grodzisk Mazowiecki - Korytów i Knapówka - Psary.

Przez szereg lat istnienia stacji na CMK żadna z nich nie posiadała peronów, poza krótkimi platformami z płyt przejazdowych, służącymi za przystanki służbowe. Dopiero w 2006 roku podjęto budowę pierwszego peronu na stacji Włoszczowa Północ, która stała się przez pewien czas najsłynniejszą stacją w Polsce. Początkowo zatrzymywały się tam 2 pociągi, zaś po uruchomieniu połączeń InterREGIO i TLK po Centralnej Magistrali Kolejowej - zatrzymuje się tu już do 9 par pociągów dziennie.

Na przełomie września i października 2011 roku przeprowadzono pierwsze testy systemu ETCS przy prędkości 200 km/h; do testów wykorzystano lokomotywę EU44-008. Wcześniej inna lokomotywa EU44 przejechała na Psary - Zawiercie ze składem testowym 235 km/h, co było rekordem prędkości składu klasycznego w Polsce.

W 2014 roku przeprowadzono testy pociągów Pendolino, w ramach których pociąg ten osiągnął prędkość 293 km/h na szlaku Góra Włodowska - Psary.

Od grudnia 2014 roku na linii rozpoczęto eksploatację pociągów z prędkością 200 km/h - pierwszym odcinkiem dostosowanym do prędkości 200 km/h był odcinek Olszamowice - Zawiercie (południowy, bez stacji Włoszczowa Północ). W 2017 roku eksploatację odcinka południowego z prędkością 200 m/h ograniczono do dystansu Włoszczowa Północ - Zawiercie, z uwagi na modernizację tej pierwszej stacji.

W latach 2012-2017 na linii przeprowadzono szereg prac modernizacyjnych, dotyczących odcinka północnego (Grodzisk Mazowiecki - Idzikowice). Po zmodernizowaniu stacji Korytów, Szeligi, Biała Rawska, Strzałki, modernizacji sieci trakcyjnej oraz likwidacji ostatnich pozostałych przejazdów w poziomie szyn, na linii wprowadzono prędkość 200 km/h.

Od 2017 roku na linii kontynuowane są prace modernizacyjne na odcinku Idzikowice - Włoszczowa Północ.

CMK jest obecnie chyba jedyną linią kolejową w Polsce, utrzymaną na wysokim poziomie. Poza wyjazdem z Grodziska Mazowieckiego, stacją w Idzikowicach oraz wiaduktem nad "Wiedenką" w Myszkowie, gdzie występują ograniczenia prędkości do 120-140 km/h nie ma na niej praktycznie żadnych zwolnień doraźnych czy też stałych, które towarzyszą chyba wszystkim liniom kolejowym w Polsce.